Μετά από χρόνια, η εφηβική ομάδα της Πειραματικής καταπιάνεται με ένα κείμενο ενός από τους σημαντικότερους παγκοσμίως δραματουργούς του θεάτρου. Πρόκειται για την διασημότερη ιστορία αγάπης που αφορά δύο νεαρά παιδιά η οποία έχει αποδοθεί από πολλούς σκηνοθέτες και ομάδες ανά τον κόσμο, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Τα 19 έφηβα μέλη της ομάδας της Πειραματικής ακροβατώντας ανάμεσα σε απλές δράσεις και σύμβολα, ως σύγχρονοι Ρωμαίοι, Ιουλιέτες, Καπουλέτοι, Μοντέγοι, παραμάνες παρασύρονται επί σκηνής από τον Έρωτα, από τις παθογένειες που προκαλούν οι έχθρες και οι αβάσιμες χρόνιες έριδες, μιλούν για την δύναμη της αγάπης και την αξία της ελευθερίας και συγκινούν με την απλότητά τους. Οντας “γέννημα θρέμμα” της Πειραματικής Σκηνής Καλαμάτας, η Γιώλικα Πουλοπούλου μίλησε στην “Ε” για το έργο του Σαίξπηρ, για την επαφή των παιδιών με το θέατρο, αλλά για τα μελλοντικά της σχέδια, έχοντας χαράξει ήδη μια σημαντική διαδρομή στο χώρο του πολιτισμού.
Συνέντευξη στον Τάσο Ανδρικόπουλο
-Γιατί αποφασίσατε να εστιάσετε σε ένα κλασικό έργο και ποια είναι τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη διασκευή σας;
Ηθελα ένα πολυπαιγμένο κλασικό έργο το οποίο θα είχε ένα νόημα που το διαπραγματευόμαστε δύσκολα με εφήβους. Ενα χρόνο πριν, είχαμε παρουσιάσει με την εφηβική ομάδα μια παράσταση με τίτλο “Η θέση μου - Ιστορίες καθημερινής εφηβείας” μέσα από υλικό που έφεραν τα ίδια τα παιδιά, και το ζήτημα του έρωτα ήταν κάτι το οποίο δυσκολεύτηκαν πολύ να βάλουν σε λέξεις. Σκέφτηκα λοιπόν πως θα είχε ενδιαφέρον φέτος να μιλήσουμε για ένα κείμενο το οποίο έχει αδιαμφισβήτητα σοβαρή καλλιτεχνική αξία και καταπιάνεται με αυτό το θέμα, αναλύοντας τί σήμαινε έρωτας εκείνη την εποχή, μέσα από ανθρώπους που ήταν στην ίδια σχετικά ηλικία με τους εφήβους που συνεργάζομαι. Ως προς τη διασκευή, το αρχικό κείμενο έχει μια σκηνική διάρκεια 2 ωρών, ενώ από την πλευρά μου προσπάθησα να παρουσιαστεί η ιστορία όσο πιο απλά γίνεται, μειώνοντας κάποια ποιητικά λόγια, ούτως ώστε να γίνει πιο κατανοητή σε ανθρώπους αντίστοιχης ηλικίας αλλά και μικρότερης. Ετσι, προέκυψε ένα έργο 1 ώρας και 10 λεπτών. Παράλληλα, κατέληξα στο να υπάρχουν τρεις Ρωμαίοι και Ιουλιέτες, αντιστοιχώντας δραματουργικά στην κάθε φάση ωριμότητας των δύο βασικών χαρακτήρων. Κάτι ακόμα σημαντικό για μένα, είναι πως προσπαθώ να περάσω στα παιδιά την απουσία του μεγάλου δραματισμού, έτσι ώστε να καταλαβαίνουν τη δραματικότητα του λόγου μέσα από τα ίδια τα κείμενα, χρησιμοποιώντας ουσιαστικά αφαιρετικές δράσεις που είναι συμβολικές, για να δείξουν τις συναισθηματικές καταστάσεις των ηρώων.
-Θεωρείτε ότι από αυτό το έργο μάς μένει ο θάνατος ή ο έρωτας;
Επειδή είναι απανωτά τα θανατικά που βλέπουμε, παρότι δεν δείχνουμε με τον ίδιο τρόπο πώς σκοτώνονται αυτοί οι άνθρωποι, νομίζω πως αυτό που μένει αρχικά είναι η ελπίδα, που έρχεται με τη “λύση” της σύγκρουσης που υπάρχει ανάμεσα στις δύο οικογένειες. Κατ’ επέκταση, πιστεύω πως ο έρωτας είναι αυτός που νικά, αν και ο θάνατος είναι κάτι που βλέπουμε πολλές φορές κατά τη διάρκεια του έργου.
-Το έργο Ρωμαίος και Ιουλιέτα μιλάει για μια μεγάλη ιστορία αγάπης. Ο Ρωμαίος αναφέρει ότι «Καλύτερα να χάσω τη ζωή μου από το μίσος τους, παρά ν' αργοπεθαίνω χωρίς τη δικιά σου αγάπη». Υπάρχουν πιστεύετε στην εποχή μας μεγάλοι έρωτες;
Σίγουρα υπάρχουν μεγάλοι έρωτες, απλά δεν ξέρω πόσο εύκολα εκπληρώνονται, σε σύγκριση με το παρελθόν που ήταν πιο πλατωνικοί. Ισως απλά είμαστε πιο επιλεκτικοί, έχοντας πιο πολλές επιλογές, ενώ ίσως είμαστε και πιο φοβικοί, βλέποντας που καταλήγει ο έρωτας όταν προκύπτουν δυστυχίες, θεωρητικά από ανθρώπους που δεν θα το περιμέναμε.
-Τι τέλος θα είχε σήμερα το έργο;
Θέλω να ελπίζω πως θα ήταν διαφορετικό. Εχουμε πια πολύ μεγαλύτερη γνώση και πολύ μεγαλύτερα κομμάτια ενεργοποιημένα μέσα μας σε σχέση με το πως διαχειριζόμαστε τους ίδιους μας τους εαυτούς. Αν και σε μικρότερο βαθμό, δυστυχώς ακόμα και σήμερα υπάρχουν περιστατικά μη αποδοχής από τους γονείς. Σε κάθε περίπτωση, πιστεύω πως δεν θα ήταν το ίδιο στις μέρες μας και πως σε κάποιο παρόμοιο σκηνικό αυτοί οι άνθρωποι θα είχαν κλεφτεί, δίχως να χαθούν, μετακομίζοντας ενδεχομένως σε μια άλλη χώρα ή προβάλλοντας μεγαλύτερη αντίσταση απέναντι στους γονείς.
-Πόσο δύσκολο ήταν για τα παιδιά να αντιληφθούν το περιεχόμενο του έργου και να το μεταφέρουν στη σκηνή;
Συνήθως είμαι επιφυλακτική από αυτό που μου παρουσιάζουν εν τέλει τα παιδιά. Το πιο δύσκολο είναι νομίζω, μετά από τόσα χρόνια που συνεργάζομαι με εφήβους, να στεκόμαστε στο “τι” και όχι στο “πως”. Τα παιδιά τελικά το παρουσίασαν στη σκηνή τον Ιούλιο πολύ πιο κατανοητά από τι πίστευα πως τα ίδια το έχουν αντιληφτεί. Αυτό έχει να κάνει τελικά με πόση εμπιστοσύνη δείχνουμε στους νεότερους ανθρώπους. Αν είμαστε παρόντες εκείνη τη στιγμή σε μια θεατρική διαδικασία και καταλαβαίνουμε πως αυτά που λέμε εκείνη τη στιγμή θέλουμε πραγματικά να περάσουν στον άλλο, ο στόχος επιτυγχάνεται. Τα παιδιά έτσι κατάφεραν να μεταφέρουν το μήνυμα του έργου σε μεγάλο βαθμό πάνω στη σκηνή, κάτι που αναμένεται να κάνουν ξανά σε λίγες μέρες.
-Είχατε δηλώσει πρόσφατα πως η Πειραματική Σκηνή τα καταφέρνει πάντα σε κάθε της παράσταση. Η επιτυχία είναι δεδομένη βάση του καλλιτεχνικού αποτελέσματος, ανεξαρτήτου αποδοχής του κόσμου;
Ευτυχώς ή δυστυχώς δεν θεωρώ καλλιτεχνική επιτυχία αν θα γεμίσει ένα θέατρο. Επειδή δραστηριοποιούμε και εκτός της Πειραματικής, πολλές φορές ένα γεμάτο θέατρο μπορεί να μην μου πει κάτι απαραίτητα. Για μένα επιτυχία είναι όταν οι άνθρωποι που δεν είναι επαγγελματίες και συμμετέχουν σε μια παράσταση θα βγουν πιο ενδυναμωμένοι. Αρα, θεωρώ επιτυχία το γεγονός πως έφηβοι μιλούν για τον Σαίξπηρ, και ακόμα και αν δεν σου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο θα παρουσιαστεί το αποτέλεσμα, θα καταλάβεις σε κάθε περίπτωση την ιστορία. Για μένα, επιτυχία είναι το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα σε συνδυασμό με το αντίκτυπο των ανθρώπων που εμπλέκονται στην όλη διαδικασία. Τώρα, αν καταφέρνουμε κάποιες φορές το θέατρο να είναι γεμάτο είναι πάντα ευχή, και προσωπική και του Συλλόγου, μιας και πάντα ένα μεγάλο κοινό επιβραβεύει τις προσπάθειες μας, επαναλαμβάνοντας για το λόγο αυτό κάποιες παραγωγές, όπως την τωρινή. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να πω πως η Πειραματική τα καταφέρνει ακόμα και αν δεν έχει μια σταθερή επιχορήγηση, παρότι χρειάζονται κοστούμια, φωτισμοί κ.α., μεγαλώνοντας παρ’ όλα αυτά συνεχώς το κοινό της δίχως “πρώτα ονόματα” αλλά με ανερχόμενα ταλέντα που αξίζουν το χειροκρότημα.
-Η διαρκής επαφή σας με τα νέα παιδιά της Πειραματικής πόσο σας έχει βοηθήσει ώστε να διευρύνετε το σκηνοθετικό σας ταλέντο;
Το γεγονός πως δουλεύω με εφήβους και πως κάνουμε δύο παραστάσεις το χρόνο, έχοντας σκηνοθετήσει έτσι μέσα σε τρία χρόνια εφτά, σίγουρα μου επιτρέπει να δοκιμάζω πράγματα, εξελίσσοντας τις δεξιότητες μου και στο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα αλλά και στην επικοινωνία. Πιστεύω ότι ένας άνθρωπος που συνεργάζεται με άλλους για να παράξει μια θεατρική παράσταση είτε αυτοί είναι επαγγελματίες είτε όχι, έχει στοιχεία παιδαγωγού μιας και αυτό που καλείται να κάνει πρωτίστως είναι να εμψυχώσει τον άλλο. Οπότε μέσα από τη διαρκή επαφή με μια ομάδα που ανανεώνεται κάθε χρόνο, βελτιώνονται τα αντανακλαστικά μου, γίνομαι πιο τολμηρή και πιο σεβάσμια απέναντι στα παιδιά, προσπαθώντας να ελέγχω συμπεριφορές οι οποίες μπορεί να ήταν άδικες και λέγοντας τους περισσότερα πράγματα, μέσα από μια προσπάθεια να αποτελέσω ένα ερέθισμα. Σίγουρα δε, προσπαθώ να γίνομαι στη δουλειά μου καλύτερη και αυτό που παρουσιάζω να ικανοποιεί τη δική μου αισθητική, με την ελπίδα ότι ικανοποιεί και την αισθητική και άλλων ανθρώπων.
-Με το πέρας του χρόνου, τα νέα παιδιά βάση εγγραφών αλλά και προσήλωσης δείχνουν ενδιαφέρον για το θέατρο;
Εχοντας κάνει μια σχετική κουβέντα με τα παιδιά για το θέμα αυτό, είπαμε χαριτολογώντας πως είμαστε οι “εκλεκτοί”, με την έννοια πως δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλές ομάδες εφήβων στη Μεσσηνία. Είναι στενάχωρο να μην υπάρχουν επιλογές ώστε να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με τη θεατρική διαδικασία. Ενώ η πόλη μας για παράδειγμα διαθέτει αρκετές ομάδες ερασιτεχνών που κάνουν αξιόλογη δουλειά με ενήλικες, δεν έχουν ταυτόχρονα αντίστοιχες εφήβων. Στην περίπτωση της Πειραματικής, ο αριθμός των παιδιών είναι σταθερός, παρουσιάζοντας μια μικρή αύξηση. Αυτό που αλλάζει για μένα χρόνο με το χρόνο, είναι πως μειώνεται ο χρόνος που μπορούν να διαθέσουν τα παιδιά για το θέατρο. Οι απαιτήσεις τους αυξάνονται συνεχώς και ενώ θέλουν να συνεχίσουν την ενασχόληση τους με αυτό, το άγχος για την επιτυχία τα αποθαρρύνει από το να συνεχίσουν σε μεγαλύτερες ηλικίες.
-Ωστόσο, οι πρόσφατες επιτυχίες παιδιών της Πειραματικής στις Πανελλαδικές είναι μια ακόμα απόδειξη της σημαντικής επίδρασης του θεάτρου στους μαθητές;
Όπως και πέρυσι, έτσι και φέτος είχαμε σημαντικές επιτυχίες παιδιών της Πειραματικής στις Πανελλήνιες. Προσπαθούσα και εγώ προσωπικά να βρίσκω ένα μοντέλο, έτσι ώστε να μπορεί να συνυπάρχει το θέατρο με την καθημερινότητα τους, ξέροντας πως το ωράριο τους είναι φορτωμένο. Αποκλειστικός στόχος της Πειραματικής άλλωστε δεν είναι απαραίτητα να ασχοληθούν επαγγελματικά με το θέατρο. Το να καλλιεργούν την προσωπικότητα τους και να κάνουν κάτι που δεν συνδέεται με το κινητό, καλλιεργεί ευαισθησίες και νοοτροπίες, κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, όπως έγινε με τα παιδιά που πέτυχαν το σκοπό τους, συνδυάζοντας θέατρο και εκπαίδευση. Μακάρι να αντιλαμβανόμαστε πως για όλα υπάρχει χρόνος, αρκεί να το πιστεύουμε.
-Επεξεργάζεστε κάποια σχέδια για το μέλλον σκηνοθετικά;
Η φετινή χρονιά θα είναι πολύ γεμάτη για μένα, έχοντας κλείσει νέες συνεργασίες με την Πειραματική και το Θεατρικό Εργαστήρι Μεσσήνης. Επιπλέον, δημιούργησα πρόσφατα την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία “ΑΤΤΑΚΤΟΥΣ” προκειμένου να προωθώ ατομικά κάποια πράγματα. Τη σεζόν που μας έρχεται ακόμα, θα σκηνοθετήσω μια θεατρική παράσταση στην Αθήνα μαζί με την θεατροπαιδαγωγό και σκηνοθέτιδα Κατερίνα Αδαμάρα και θα έχει να κάνει με τη θέση της γυναίκας στο παρελθόν και στο παρών, μέσα από υλικό που μαζεύτηκε από το πρόγραμμα Μ.Α.Ρ.Ι.Κ.Α. (Μίλα, Αναρωτήσου, Ρώτα, Ιστόρησε, Κατανόησε, Άλλαξε) που υλοποιήθηκε πέρυσι και στην Καλαμάτα, εστιάζοντας στο θέμα της έμφυλης ανισότητας.
