Σάββατο, 08 Φεβρουαρίου 2014 08:29

Αλέξανδρος Κοέν: "Οι μεγάλοι συγγραφείς παρέχουν τεράστια βοήθεια σε όποιον ασχολείται μαζί τους"

Ενας σαιξπηρικός ήρωας, "Ο Τίμων ο Αθηναίος" έρχεται να μας θυμίσει ότι "η φύση του ανθρώπου δεν αλλάζει" όπως αποφαίνεται ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Κοέν, που ανεβάζει τον "Τίμωνα" στο Σύγχρονο Θέατρο, με πρωταγωνιστές αρκετούς διαλεχτούς ηθοποιούς όπως η Ελένη Κρίτα και ο Μάξιμος Μουμούρης.

Ο σκηνοθέτης μας μιλάει για την παράσταση που έχει δημιουργήσει αίσθηση στο θεατρικό κοινό και γι’ αυτόν… τον άγνωστο ήρωα του Σαίξπηρ που είναι όμως τόσο αναγνωρίσιμος χαρακτήρας στο σήμερα!

-Εργα του Σαίξπηρ ανεβαίνουν κατά κόρον, ενώ το συγκεκριμένο σπανίως. Γιατί το επιλέξατε;

«Κατ’ αρχάς είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Δεν ξέρω αν έχει σημασία πλέον η επικαιρότητα της θεματολογίας των κειμένων, πάντως αφορά άμεσα την Ελλάδα της κρίσης. Πάνω απ’ αυτό, όμως, λάτρεψα τη δομή του επειδή ελάχιστα μοιάζει με τ’ άλλα του κείμενα. Αν και έργο της ώριμης περιόδου του, είναι ένα έργο πειραματισμού για τον Σαίξπηρ που αγωνιά να δημιουργήσει ένα νέο είδος που δε θα είναι ούτε κωμωδία, ούτε τραγωδία, ούτε ιστορικό δράμα. Είναι Σαίξπηρ αλλά και δεν είναι. Είναι ένα έργο σχεδόν αποκηρυγμένο που δεν παραστάθηκε ποτέ όσο ζούσε ο ίδιος. Αλλά κι αργότερα… άργησε πολύ να κάνει… καριέρα αυτό το έργο. Φτάνει να σας πω πως στην Ελλάδα –που τόσο δημοφιλής είναι ο Σαίξπηρ– έχει ανέβει μόνο μία φορά. Ο μύθος του είναι κοινόχρηστος: Τον δανείζεται από τον Πλούταρχο και τους «Παράλληλους βίους». Ομως, ο ίδιος ήρωας συναντάται και στον Λουκιάνο, στον Μένανδρο, στον Μολιέρο και αλλού». 

-Ο υπότιτλος «Είδαμε και καλύτερες μέρες» προστέθηκε από εσένα;
«Είναι ένας στίχος που λέει η Φλαβία, όταν ο Τίμων έχει πλέον καταστραφεί. Είναι σαν να υπενθυμίζει πως δεν πρέπει να χάνουμε τη μνήμη μας, δεν πρέπει να ξεχνάμε τα οφέλη που απολαύσαμε από έναν άνθρωπο, όταν αυτός δεν μπορεί να συνεχίσει να μας ευνοεί. Να μην είμαστε αμνήμονες: αυτό προτείνει ο μόνος άνθρωπος που έμεινε έως τέλους πιστός στον Τίμωνα – και νομίζω, αυτό προτείνουμε κι εμείς. «Οταν ο ήλιος δύει, οι άνθρωποι κλείνουνε την πόρτα και στρέφουνε την πλάτη». Αυτό έκανε το περιβάλλον του Τίμωνα. Και δυστυχώς όχι μόνο σ’ εκείνον. Η ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνεται…».
 

-Ο δικός σου Τίμων έχει έρθει στο σήμερα; Ή ο συσχετισμός υπονοείται;
«Εχει έρθει στο σήμερα ως προς την αισθητική. Δηλαδή, εικαστικά και υποκριτικά: το περιβάλλον της παράστασης παραπέμπει στον κόσμο της σύγχρονης σώου μπίζνες που κατέρρευσε επειδή είχε σαθρά θεμέλια. Ομως, το κείμενο έχει μείνει αναλλοίωτο. Και εδώ είναι το μεγάλο στοίχημα: διά στόματος ενός μεγάλου ποιητή του 16ου αιώνα να μπορέσεις να μιλήσεις για θέματα που σε απασχολούν την εποχή σου. Το "σήμερα" του ποιητή να γίνεται το "σήμερα" του θεατή. Αν το καλοσκεφτείς είναι συγκινητικό αλλά και απελπιστικό συγχρόνως. Η φύση του ανθρώπου δεν αλλάζει».

-Ο Τίμων γίνεται μισάνθρωπος ή αυτοτιμωρείται;
«Δεν πιστεύω πως αυτοτιμωρείται. Αποφασίζει να μισήσει βαθιά τον άνθρωπο, ακριβώς επειδή κάποτε τον αγάπησε βαθιά. Του πρόσφερε ό,τι είχε χωρίς αντάλλαγμα. Τώρα, ποια ήταν τα κίνητρα αυτής της αλόγιστης προσφοράς του… ο καθένας θα δώσει τη δική του απάντηση. Πολλές μπορεί να είναι οι απαντήσεις στο ερώτημα γιατί θέλει κάποιος να είναι αρεστός».

-Η σκηνοθεσία-διδασκαλία ενός τέτοιου έργου ήταν δύσκολη υπόθεση;
«Κάθε παράσταση είναι δύσκολη υπόθεση. Ομως, πιστεύω πως οι μεγάλοι συγγραφείς παρέχουν τεράστια βοήθεια σε όποιον ασχολείται μαζί τους. Εχουν εξαρχής δεδομένα κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα: υψηλή ποίηση, σοφή δραματουργία και στέρεους χαρακτήρες. Το θέμα είναι να μη φανείς ασεβής ή… κακόγουστος απέναντί τους και να προσπαθήσεις να φωτίσεις όσες περισσότερες πτυχές του έργου τους. Ομως, είναι συγκινητική διαδικασία η προσέγγισή τους».

-Ελπίζεις να συνετιστούν οι σύγχρονοι Τίμωνες που κυκλοφορούν ανάμεσά μας;

«Νομίζω πως το μόνο ελάττωμα του Τίμωνα είναι πως δεν αφουγκράστηκε εγκαίρως τι συμβαίνει γύρω του. Δε μέτρησε σωστά τους ανθρώπους που τον περιτριγύριζαν, με αποτέλεσμα να χάσει τον έλεγχο. Κατά τ’ άλλα δεν τον θεωρώ ένοχο για κάτι. Αρα να ελπίζω πως θα συνετιστούν οι σύγχρονοι Τίμωνες… σημαίνει τι; Πως οι άνθρωποι θα πάψουν να είναι παρορμητικοί και καλοπροαίρετοι; Πως θα γίνουν καχύποπτοι; Οχι. Εύχομαι κανείς άνθρωπος να μη χάσει την αθωότητά του. Ακόμη κι αν είναι να υποστεί βαρύτατες συνέπειες». 

-Είστε φέτος σε ένα νέο θεατρικό χώρο. Οαση στην εποχή της κρίσης;
«Εντελώς. Και, επειδή ένας θεατρικός χώρος δε σημαίνει τίποτε παραπάνω από συνάντηση ανθρώπων, είμαι τυχερός που ο Σταύρος Τσακίρης και ο Δημήτρης Οικονομίδης αποφάσισαν να στήσουν το Σύγχρονο Θέατρο και να με συμπεριλάβουν στο όραμά τους. Δημιούργησαν ένα χώρο με υψηλή αισθητική, ανοιχτό σε ιδέες και προτάσεις, που έχει ήδη αρχίσει ν’ αγκαλιάζεται από τον κόσμο. Ελπίζω να μακροημερεύσει δημιουργικά!».