Μας μίλησε για το έργο και για τα απλά αλλά θεμελιώδη ζητήματα που θέτει, για το ρόλο της τέχνης στη διαμόρφωση της πολιτικής και κοινωνικής καθημερινότητας, για τη νέα γενιά των ηθοποιών αλλά και για την επιθυμία του να είναι υποψήφιος βουλευτής στις επερχόμενες εκλογές.
- Είστε παλιός γνώριμος της Καλαμάτας. Τι θυμάστε από την παραμονή σας εδώ;
«Η Καλαμάτα είναι πολύ όμορφη και δεν το λέω από κεκτημένη ταχύτητα, όπως πολλές φορές λέμε αναφερόμενοι σε ένα μέρος. Εχω περάσει υπέροχα όταν συνεργάστηκα με το ΔΗΠΕΘΕΚ το καλοκαίρι του 1996 για μια παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών με τους "Επιτρέποντες" του Μενάνδρου. Εμεινα αρκετά στην πόλη τότε και γνώρισα τα υπέροχα μέρη και τους ανθρώπους της. Από τότε, όταν έρχεται κάποιος από την Καλαμάτα, του ζητώ να μου φέρει λαλάγγια! Βεβαίως με τις περιοδείες έχω έρθει κι άλλες φορές στην πόλη και έχω παίξει στο υπέροχο θέατρο του Κάστρου».
- Εχετε κάνει πολλά έργα στο θέατρο και στην τηλεόραση πολιτικού περιεχομένου. Εχουν αναγωγή στο σήμερα;
«Πάντα τα αληθινά πράγματα έχουν αναγωγές στο σήμερα. Το γεγονός ότι δεν έχουμε χούντα των συνταγματαρχών, δεν σημαίνει ότι δεν ζούμε καταστάσεις πιεστικές που έχουν βεβαίως τον μανδύα μιας κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Προωθούνται καταστάσεις αυταρχικές, πολλές φορές παραβιάζεται το Σύνταγμά μας και έχουν έρθει τα πάνω κάτω, ειδικά τα τελευταία χρόνια του μνημονίου, με μια δημοκρατική νομιμοποίηση, διότι και Κοινοβούλιο έχουμε και εκλογές έχουν γίνει. Βέβαια η προσπάθεια είναι να περνούν τα πράγματα όσο λιγότερο γίνεται από το Κοινοβούλιο. Είναι γνωστή η περίπτωση των νόμων που περνάνε με τις υπογραφές του Προέδρου της Δημοκρατίας. Είναι γνωστό ότι πάση θυσία θέλουν να αποφύγουν τις εκλογές γιατί δεν θέλουν να ακούσουν την γνώμη του λαού για την αφεντιά τους. Δημιουργούν καταστάσεις όξυνσης γιατί η όξυνση και ο φόβος ευνοεί πάντα αυτόν που είναι ήδη στην κυβέρνηση».
- Εσείς βλέπετε τη ζωή μέσα από την τέχνη σας. Τι μπορεί να προσφέρει η τέχνη στη ζοφερή καθημερινότητά μας;
«Για να είμαστε ειλικρινείς, η τέχνη από μόνη της δεν μπορεί ούτε τις καταστάσεις να αλλάξει, ούτε τις κυβερνήσεις να ανατρέψει, ούτε τα μνημόνια να καταργήσει. Μπορεί όμως να ρίξει βάλσαμο στα δύσκολα, να δώσει ένα χαμόγελο, να εκφράσει τις αγωνίες, τις αγάπες και τα θέλω του λαού. Από κει και πέρα ο κόσμος ο ίδιος που πλήττεται να το πάρει απόφαση ότι πρέπει να κάνει κάτι για τον εαυτό του και τους συνανθρώπους του. Η τέχνη είναι παρούσα, αλλά από μόνη της δεν μπορεί να κάνει τίποτα. Δεν ανήκω στο είδος των καλλιτεχνών που λένε ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Κανένα τραγούδι δεν άλλαξε τον κόσμο. Εξέφρασε τα αιτήματα για την αλλαγή, την αγωνία για την καταπίεση, αλλά δεν άλλαξε τον κόσμο. Μόνοι μας θα πρέπει να πράξουμε, μην περιμένουμε να μας σηκώσουν από τον καναπέ. Ή θα το πάρεις απόφαση να σηκωθείς μόνος σου ή κάτσε εκεί στον καναπέ σου και μην παραπονιέσαι για ό,τι σε έχει βρει και για τα χειρότερα που θα σε βρουν από δω και πέρα, αν συνεχίσει αυτή η κατάσταση».
- Υπήρξατε καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Οι νέες γενιές των ηθοποιών είναι καλύτερες;
«Αυτές οι γενιές είναι καλύτερες από τις προηγούμενες και το ξέρω γιατί πέρα από το πανεπιστήμιο, υπήρξα και πολλά χρόνια καθηγητής στη σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου και διαπίστωσα ότι τα νέα παιδιά, είναι πολύ καλύτερα σε επίπεδο πληροφόρησης, γνώσης και σε επίπεδο εφοδίων. Δεν είναι όμως καλύτερα σε επίπεδο ουσιαστικής μόρφωσης και σε επίπεδο του να κυνηγήσουν τη ζωή. Δηλαδή έρχεται ένας νέος ηθοποιός και ξέρει να τραγουδάει, να χορεύει, έχει παρακολουθήσει σεμινάρια, αλλά ουσιαστικά και βαθιά δεν έχουν προλάβει αυτά τα παιδιά να ασχοληθούν επί της ουσίας. Οι παλιότερες γενιές δεν είχαμε τόσες ευκαιρίες, αλλά παίρναμε ένα βιβλίο και το ξεκοκαλίζαμε, πηγαίναμε στο μεδούλι των νοημάτων. Τα νέα παιδιά -και δεν φταίνε βέβαια- δεν έχουν προλάβει να το κάνουν αυτό, γιατί το εκπαιδευτικό σύστημα τα έχει φορτώσει με πληροφορίες τις οποίες πρέπει να τις ξέρουν για να περάσουν στο πανεπιστήμιο, για να πάρουν το πτυχίο τους. Εχουν λοιπόν πολλές πληροφορίες επιφάνειας, χωρίς να έχουν φτάσει στο μεδούλι. Μέσα στο πανεπιστήμιο ωστόσο, υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό των παιδιών που αναλαμβάνουν μόνοι τους να μορφωθούν ουσιαστικά».
- Αναμετριέστε ξανά με τον ρόλο του Κραππ, στο έργο του Μπέκετ «Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραππ». Γνώριμός σας ο ρόλος.
«Ναι, είχα κάνει το ίδιο έργο και το 1996 με άλλον σκηνοθέτη -τον Νίκο Διαμαντή- και με διαφορετική μετάφραση -του Κώστα Σταματίου. Τώρα έχουμε στη σκηνοθεσία τον Βασίλη Νικολαΐδη και μια καινούργια μετάφραση της Βάλιας Καϊμάκη, γιατί οι μεταφράσεις πρέπει να αλλάζουν, να προχωράνε ανάλογα με την εποχή. Μάλιστα αυτό το έργο έχει δύο πρωτότυπες γλώσσες, έχει γραφτεί στα αγγλικά (παρά το ότι ο Μπέκετ έγραφε τα έργα του στα γαλλικά), αλλά έχει μεταφραστεί από τον ίδιο και στα γαλλικά. Οπότε έχουμε πάρει τις δύο πρωτότυπες γραφές και έχουμε μια μικτή μετάφραση που θεωρώ ότι είναι πολύ καλή! Επανέρχομαι λοιπόν μ’ αυτό το έργο που είναι τόσο απλό και ουσιαστικό όσο είναι η ίδια μας η ζωή. Ο ήρωας είναι ένας άνθρωπος δύσκολος στη ζωή του, μοναχικός που πάντα έφευγε και αρνιότανε τα πάντα, τις γυναίκες που είχε στη ζωή του, την οικογένειά του και έμεινε τελικά μόνος. Σε όλη του τη ζωή όμως, κάθε χρόνο στα γενέθλιά του έγραφε σε μια μαγνητοταινία τις σκέψεις και τις απόψεις του για την χρονιά που πέρασε. Κάποια στιγμή λοιπόν στα 69α γενέθλιά του βάζει και ακούει μια ταινία που είχε γράψει όταν ήταν 39 ετών και ακούει έναν άλλον άνθρωπο. Με άλλη φωνή, με άλλα μυαλά και αρχίζει να χλευάζει τον εαυτό του που τον βλέπει πια από μια απόσταση 30 χρόνων. Ενα από τα διδάγματα του έργου λοιπόν που είναι πολιτικό τελικά και κοινωνικό, έχει σχέση με αυτό που ζούμε σήμερα και πρέπει να προσέχουμε ως άνθρωποι και ως κοινωνία για το τι λέμε και το τι κάνουμε κυρίως, ώστε κάποια χρόνια μετά, είτε εμείς είτε οι άλλοι που θα ακολουθήσουν να μην ντρέπονται γι’ αυτά που είπαμε ή κάναμε. Πιστεύω ότι οι επόμενες γενιές θα μας χλευάσουν για όσα κάναμε εμείς που ήμασταν σε παραγωγική φάση αυτά τα χρόνια, για το τι κάναμε από τη Μεταπολίτευση και μετά. Για το τι τους αφήσαμε ως αποφάσεις που θα καθορίσουν ωστόσο τη ζωή τους για τις επόμενες δεκαετίες».
- Πρόσφατα παρουσιάστηκε και το βιβλίο σας.
«Ναι, πριν λίγες μέρες παρουσιάστηκε στο Ιδρυμα Κακογιάννη, τίτλος του είναι "Αναγνωστικόν περί την τέχνη και την πολιτική" και περιλαμβάνει κείμενα για την τέχνη, τον πολιτισμό και την πολιτική που έχουν γραφτεί στην "Αυγή", στην κυπριακή εφημερίδα "Ο Πολίτης" αλλά και σε άλλες εφημερίδες».
- Ερχονται εκλογές. Θα είστε υποψήφιος ξανά;
«Είναι γνωστό ότι είμαι στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ από την αρχή της δημιουργίας του, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, εξελέγην στις εκλογές του 2012 πρώτος επιλαχών στην πρώτη εκλογική περιφέρεια Αττικής και εκεί ελπίζω να είμαι ξανά. Πρέπει όμως να έχουμε το νου μας, γιατί θα κάνουν τα πάντα να μην γίνουν εκλογές. Πιστεύω ότι ο συντοπίτης σας πρωθυπουργός θα κάνει τα πάντα να μην πιει το πικρό ποτήρι της ετυμηγορίας του λαού και να μην δει την έξοδο του Μεγάρου Μαξίμου».
ΤΟ ΕΡΓΟ
Το εμβληματικό έργο του Σάμιουελ Μπέκετ «Η τελευταία μαγνητοταινία του Κραππ» ανεβαίνει στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης - Black Box. Τον Κραππ ερμηνεύει ο Πάνος Σκουρολιάκος, σε σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαΐδη, μετάφραση Βάλιας Καϊμάκη και εικαστική επιμέλεια Ελένης Καραμέρου. Βοηθός σκηνοθέτη η Κατερίνα Σεμπέκου.
Στο δωμάτιό του ο Κραππ (που το όνομά του παραπέμπει σε «σκουπίδι») ξανακούει από παλιές μπομπίνες στο μαγνητόφωνο σκέψεις, γεγονότα και καταστάσεις που κατέγραψε ο ίδιος με τη φωνή του καθ' όλη τη διάρκεια του βίου του, που πλησιάζει προς τη δύση. Αντιδρά και αισθάνεται στην επανανακάλυψή τους. Και έρχεται για άλλη μια φορά, όπως όλοι, αντιμέτωπος με το μέγα μυστήριο της ζωής. Εργο - σταθμός στη θεατρική περιοχή των μονοπρόσωπων θεατρικών έργων, πραγματεύεται καταστάσεις μοναξιάς και διάσπασης προσωπικότητας, από τις οποίες υποφέρει ένας άνθρωπος που δεν έχει ούτε κοινωνικό, ούτε βιολογικό, ούτε θρησκευτικό στόχο. Κατά καιρούς προσπάθησε να βρει νόημα στον έρωτα και τη δημιουργικότητα αλλά δεν τα κατάφερε. Το μόνο που τον ανακουφίζει είναι το τελετουργικό της μαγνητοταινίας. Είναι το ίδιο το τελετουργικό των γενεθλίων του, αλλά και το άνοιξε-σβήσε του μαγνητοφώνου, οι φράσεις του οποίου επαναλαμβάνονται. «Τι είναι πια ένα έτος; Σκέψη και δυσκοιλιότητα». Η φράση συνοψίζει όλη την προσωπικότητα του Κραππ. Από τη μία το μυαλό και από την άλλη το σώμα το οποίο συμβολίζεται με τα έντερα και αυτό που παράγουν. Είναι το όνομα του ίδιου του Κραππ, είναι η ουσία από την οποία είναι φτιαγμένος.
