Ο πληθωρισμός φαίνεται να έχει διεθνώς αυξητική τάση, επηρεάζοντας ευρύτερα την οικονομία, επιδρώντας αρνητικά στον πραγματικό πλούτο, στις αποδόσεις των περιουσιακών στοιχείων, στα περιθώρια κέρδους, στο διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, στην επενδυτική και καταναλωτική δαπάνη, στις τουριστικές εισροές και τέλος στο ρυθμό ανάπτυξης.
Οι επιπτώσεις από τις δυσμενείς διεθνείς εξελίξεις
Η ανακοίνωση του ετήσιου πληθωρισμού για τον μήνα Μάρτιο από την ΕΛΣΤΑΤ, στο ύψους του 8,9%, επιβεβαιώνει και στατιστικά ότι το πρόβλημα της ακρίβειας διογκώνεται με διαρκώς αυξανόμενες επιπτώσεις στα νοικοκυριά και με σοβαρή επίπτωση στις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας, όπως προβλέπουν και τα σχετικά μακροοικονομικά σενάρια της έκθεσης του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2021.
Πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρας παρουσιάζοντας την έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), στην 89η Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση των μετόχων, χαμήλωσε τον πήχη για την ανάπτυξη της χώρας αναφέροντας μεταξύ άλλων «ότι ο ρυθμός ανόδου του ΑΕΠ φέτος θα είναι 3,8% στο βασικό σενάριο με 2,8% στο δυσμενές,» εν αντιθέσει με την προηγούμενη εκτίμηση της ΤτΕ που έκανε λόγο για 4,8% για το 2022. Φυσικά αυτό θα εξαρτηθεί ανάλογα με την έκταση και τη διάρκεια των διακυμάνσεων στις διεθνείς αγορές των τιμών ενέργειας και τροφίμων, καθώς και από την επιδείνωση του κλίματος εμπιστοσύνης και την αναταραχή των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία ενισχύει τον πληθωρισμό και εντείνει τον κίνδυνο για επιβράδυνση της ανάπτυξης ενώ συγχρόνως δημιουργεί την απειλή για εκτίναξη των χρεών. Γι’ αυτό τα όποια νέα μέτρα στήριξης πρέπει να είναι καταλλήλως στοχευμένα καθώς το κόστος δανεισμού έχει ανέβει αισθητά με τα δημοσιονομικά περιθώρια να είναι πιο περιορισμένα.
Σχετικά με τον πληθωρισμό ανέφερε πως σύμφωνα με το βασικό σενάριο, το 2022 αναμένεται ετήσιος πληθωρισμός σε 5,2%, ενώ στο δυσμενές σενάριο προβλέπεται να φτάσει στο 7%.
Επίσης τόνισε πως «Ζωτικής σημασίας για την περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας είναι η αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας.
Η οικονομία μας έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά από κινδύνους τόσο ενδογενείς όσο και εξωγενείς.
Οι ενδογενείς κίνδυνοι σχετίζονται τόσο με τις διαχρονικές παθογένειες της διάρθρωσης της οικονομίας όσο και με ζητήματα που κληροδότησε η κρίση χρέους.
Οι εξωγενείς κίνδυνοι σχετίζονται με τις διεθνείς γεωπολιτικές εντάσεις και τις επιδράσεις τους στην ευρωπαϊκή οικονομία και κυρίως στον πληθωρισμό, με τον έλεγχο των παραλλαγών της COVID-19 και με τα προβλήματα που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή.
Οι προϋπολογισμοί των έργων σε πορεία εκτροχιασμού
Τα δημόσια και ιδιωτικά έργα στη χώρα μας έχουν μπει στις συμπληγάδες του πληθωρισμού και της ακρίβειας, με επακόλουθο τη μεγάλη αύξηση του κόστους ολοκλήρωσης των ήδη εκτελούμενων έργων, την παράταση του χρόνου ολοκλήρωσης τους και την καθυστέρηση των μελετών και της δημοπράτησης νέων έργων.
Το πρόβλημα των επενδύσεων εστιάζεται σε τρία σημαία, στην αύξηση του κατασκευαστικού κόστους, στην επικείμενη αύξηση του κόστους χρήματος, και τη μείωση των αποδόσεων των επενδύσεων.
Η εκρηκτική αύξηση του ενεργειακού κόστους και οι μεγάλες αυξήσεις στο σίδηρο, στον άνθρακα, στην άσφαλτο, στο χαλκό, και γενικώς στα οικοδομικά υλικά (στο 140%), καθώς και η έλλειψη αυτών που έχει αρχίσει να παρατηρείται στην ελληνική αγορά, αφενός έχουν εκτροχιάσει τον προϋπολογισμό των επενδύσεων φέρνοντας πάγωμα πολλών δημόσιων και ιδιωτικών έργων παρατείνοντας το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης τους και αφετέρου έχει θέσει σε αναμονή επενδυτικές μελέτες και συμφωνίες που είχαν κλειστεί χωρίς να έχουν ακόμη υπογραφεί.
Όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς αναμένουν τις εξελίξεις στους επόμενους μήνες, σχετικά με το επίπεδο θα σταθεροποίησης των τιμών, προκειμένου να υπάρξει προγραμματισμός του κάθε φορέα υλοποίησης για το πλάνο και τη στρατηγική που θα ακολουθήσει.
Υπό αυτές τις συνθήκες τα περισσότερα έργα σταματούν ή δεν ξεκινούν εργασίες μέχρι έως ότου ομαλοποιηθεί η κατάσταση.
Ο φόβος της αύξησης του κόστους χρήματος
Σχετικά με την αύξηση του κόστους χρήματος πρέπει να τονίσουμε ότι οι πληθωριστικές πιέσεις αυξάνουν τα επιτόκια με επακόλουθο να συμπαρασύρουν προς τα πάνω το κόστος κάθε μορφής δανεισμού. Ήδη η άνοδος του πληθωρισμού έχει αυξήσει το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων κατά 30%.
Το καμπανάκι ύφεσης της παγκόσμιας οικονομίας άρχισε να ηχεί δυνατά καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία ήρθε να διογκώσει τα ήδη μεγάλα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και το έλλειμμα προσφοράς στις αγορές ενέργειας και σιτηρών. Σύμφωνα με τον κ. Ντέιβιντ Ρος, βετεράνο στρατηγικό αναλυτή, αυτή τη φορά δεν θα έχουμε να κάνουμε με μία απλή ύφεση, αλλά με κάτι χειρότερο, καθώς οι αγορές έχουν μάλλον υποτιμήσει τη διάρκειά της. Σε μία κανονική ύφεση η παραγωγή και η ζήτηση υποχωρούν και ο πληθωρισμός επιβραδύνεται, τώρα βλέπουμε την παραγωγή να πέφτει ενώ τα κόστη και τον πληθωρισμό να αυξάνονται ταυτόχρονα.
Η χώρα μας έχει μια μοναδική ευκαιρία να ξεφύγει από την παγίδα της αδύναμης οικονομικής ανάπτυξης ή του στασιμοπληθωρισμού και μιας νέας κρίσης χρέους, αξιοποιώντας ορθολογικά τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της οικονομίας και η δυναμικότητα της με την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της απασχόλησης.
Και την ίδια στιγμή, αυτό που δεν είναι ορατό, αυτό που δεν διακρίνεται στον ορίζοντα, είναι με ποια οικονομική πολιτική και ποια εργαλεία σκέφτεται η κυβέρνηση να βγάλει τη χώρα από το αδιέξοδο.
* Ο Γιάννης Διονυσόπουλος είναι Διδάκτωρ Οικονομικών Επιστημών, Αν. Γραμματέας Τομέα Επιστημόνων Κινήματος Αλλαγής - ΠΑΣΟΚ, μέλους ΣτΑ Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας
