Μετά το τέλος του μεσαίωνα και την αρχή της Αναγέννησης, ο Ντεκάρτ ανήγγειλε το τέλος της αρχαιότητας με την εισαγωγή μιας άλλης φιλοσοφικής θεωρίας, του γνωστού    καρτεσιανισμού. Το φιλοσοφικό σύστημα που πρότεινε δεν απορρίπτει οτιδήποτε είχε επιβιώσει από τις φιλοσοφικές θεωρίες του παρελθόντος αλλά ταυτόχρονα δεν το διαφυλάσσει.
Το νέο που προσπαθεί να εισάγει, η τομή που προκαλεί στη φιλοσοφική σκέψη συγκεντρώνεται σε δυο νέες προσεγγίσεις.
Ενώ η φύση ήταν το απόλυτο της σκέψης των θεωρητικών φιλοσόφων του παρελθόντος που προσπαθούσαν τα ταυτιστούν με αυτήν, ο Ντεκάρτ προσπαθεί να τοποθετήσει τον άνθρωπο πάνω από τη φύση ως κύριο και αφέντη της. Δηλαδή δεν προωθεί την υποταγή στη φύση αλλά προσπαθεί να κατανοήσει τους νόμους που τη διέπουν και να τη μεταμορφώσει προς όφελος του ανθρώπου.
Η δεύτερη προσέγγιση που αναγγέλλει ο Ντεκάρτ είναι η μετατροπή της φιλοσοφίας σε ισχυρή επιστήμη. Ενώ μέχρι τότε η φιλοσοφία ασχολούταν με αναλύσεις και υποθέσεις ψάχνοντας για επιχειρήματα, ο Ντεκάρτ εισάγει και απαιτεί την απόδειξη. Στο έργο του παρουσιάζει τη σκέψη και τους στοχασμούς του σχεδόν με μαθηματικό τρόπο. Χρησιμοποιεί ορισμούς, αξιώματα, συμπεράσματα αλλά και αποδείξεις.
Η καθαρή σκέψη, το cogito, ορίζει και γίνεται το κέντρο της φιλοσοφίας. Με αυτή την βασική συνθήκη ο Ντεκάρτ μας καλεί να κατανοήσουμε την έννοια του σύμπαντος. Η καθαρή σκέψη τείνει να προσεγγίσει την αλήθεια για την οποία δεν μπορεί κανείς να αμφιβάλει. Και αυτό γιατί η καθαρή σκέψη πέρασε και από το στάδιο της αμφιβολίας και τελικά την ενίσχυσε αφού την επιβεβαίωσε.
Με την θεωρία του Ντεκάρτ ο διανοητής αντικατέστησε τον σοφό. Ο φιλόσοφος της κλασικής εποχής διαφοροποιείται από τον τρόπο που έβλεπαν τα πράγματα οι αρχαίοι Έλληνες. Αυτό όμως που παραμένει ακλόνητο και διατηρείται είναι η Ηθική, με μία βασική και σταθερή προσέγγιση: η ηθική δεν νομιμοποιεί τον τρόπο για την κατάκτηση της ευτυχίας, αλλά θεμελιώνει την ελευθερία αυτού που αντιστέκεται στις δόλιες προσπάθειες κατάκτησής της.
Με την καθαρή σκέψη του Ντεκάρτ, τον ορθολογισμό, ξεκινάει μια επανάσταση που κάνει τη γνώση προαπαιτούμενο της ύπαρξης, δηλαδή του είναι. Επίσης νομιμοποιείται το κριτήριο με το οποίο μπορούμε να θεωρήσουμε ως αλήθεια αυτό για το οποίο δεν μπορούμε να αμφιβάλουμε. Ο Ντεκάρτ προχώρησε ακόμα μακρύτερα: Στην προσέγγιση «για να σκεφτώ πρέπει να υπάρχω». Αν σταματούσαμε να σκεφτόμαστε τότε θα σταματούσαμε να υπάρχουμε. Κατά τον Ντεκάρτ σκεφτόμαστε πάντοτε. Ακόμα και το έμβρυο σκέπτεται, αν και δεν διατηρεί αναμνήσεις από αυτές της ενδομήτριες σκέψεις του. Η κίνηση ή η αναπνοή δεν ξεφεύγουν από την αμφιβολία αλλά αν σκέπτομαι ότι    κινούμαι ή αναπνέω είναι απόδειξη της ύπαρξης. Μόνο η σκέψη είναι βέβαιο ότι επιβεβαιώνει την ύπαρξη.
Φιλοσοφικοί προβληματισμοί χρήσιμοι και για τα βαρειά περιστατικά άνοιας που συντηρούνται στη «ζωή» με γαστροστομίες και λοιπά μέσα, χωρίς τη δυνατότητα σκέψης και βούλησης.