Πριν από λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα παρουσιάσει σύντομα μια οικονομική μελέτη για τον ελαιοκομικό τομέα, η οποία θα χρησιμεύσει σαν βάση για την έναρξη δημόσιας συζήτησης για το ελαιόλαδο. Στόχος της συζήτησης θα είναι η επεξεργασία προτάσεων σχετικών μέτρων αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων του ελαιοκομικού τομέα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Λίγο νωρίτερα είχε γνωστοποιηθεί η έκθεση της Ισπανικής Ενωσης Ελαιοκομικών Δήμων σύμφωνα με την οποία οι παραδοσιακές μέθοδοι ελαιοκαλλιέργειας δεν είναι πλέον κερδοφόρες καθώς αυξάνεται το κόστος παραγωγής και μειώνονται οι τιμές. Ανάλογη ήταν και η εκτίμηση σε σεμινάρια σχετικά με το ελαιόλαδο που πραγματοποιήθηκαν στη Σεβίλλη και στην Καρκαμπουέι: Οι παραδοσιακοί ελαιώνες - μηχανοποιημένοι ή όχι - είναι ασύμφοροι.
Η πρόσφατη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας για το ελαιόλαδο προσδιορίζει μια σειρά από διαρθρωτικά προβλήματα του ελαιοκομικού τομέα ως εξής:
- Το κόστος ελαιοπαραγωγής είναι υψηλό στην Ελλάδα λόγω της ύπαρξης μικρών εκτάσεων παραγωγής και της χαμηλής παραγωγικότητας εργασίας.
- Η πλειοψηφία των ελαιοτριβείων στην Ελλάδα είναι μικρά και παλαιότερης τεχνολογίας σε σχέση με της Ισπανίας με αποτέλεσμα το κόστος να είναι υψηλό. Στην Ιταλία τα ελαιοτριβεία, αν και είναι κυρίως μικρά, είναι σε κάποιο βαθμό καθετοποιημένα (με το στάδιο της παραγωγής).
- Ο κατακερματισμός των συνεταιρισμών δυσχεραίνει τον έλεγχο της ποιότητας και την προώθηση premium προϊόντων.
- Το μικρό μέγεθος των εταιρειών τυποποίησης δεν επιτρέπει την αποτελεσματική προώθηση αναγνωρίσιμων εμπορικών σημάτων.
Ειδικότερα για τη διάρθρωση των ελαιώνων η μελέτη είναι εξαιρετικά αποκαλυπτική καθώς σημειώνει: Οι μικροί ελαιώνες κάτω των 5 εκταρίων (όπου πραγματοποιείται το 1/3 της ελληνικής παραγωγής) είναι ζημιογόνοι (ακόμα και μετά τον συνυπολογισμό των επιδοτήσεων). Με άλλα λόγια, στους ελαιώνες κάτω των 50 στρεμμάτων, η αμοιβή του ιδιοκτήτη-παραγωγού για την εργασία που ο ίδιος προσφέρει είναι χαμηλότερη από το μισθολογικό κόστος των εργαζομένων ανά ώρα εργασίας. Σε αντιδιαστολή στην Ισπανία η καλλιέργεια γίνεται κυρίως σε μεγάλους ελαιώνες άνω των 50 εκταρίων (500 στρεμμάτων) οι οποίοι καλύπτουν σχεδόν το μισό της ισπανικής παραγωγής.
Εξετάζοντας το μέλλον της ελαιοπαραγωγής θα πρέπει να σημειώσουμε ότι μεγάλο μέρος του κόστους στις παραδοσιακές και μικρής έκτασης καλλιέργειες, καλύπτεται από τη σημερινή επιδότηση που έχει στηριχτεί σε ιστορικά δικαιώματα. Η περιφερειοποίηση των επιδοτήσεων που είναι προ των πυλών, αν δεν υπάρξει κάποια ειδική ρύθμιση, θα μειώσει δραματικά τα χρήματα που εισπράττουν οι παραγωγοί. Μια εξέλιξη που μπορεί να έχει απρόβλεπτες επιπτώσεις στην ίδια την καλλιέργεια καθώς για πολλούς θα γίνει κυριολεκτικά ασύμφορη.
Τα προβλήματα της ελαιοπαραγωγής στην Ελλάδα είναι γνωστά εδώ και πολλά χρόνια, πλην όμως κανένας δεν ασχολήθηκε επί της ουσίας με το θέμα αυτό, αντιθέτως ακολουθήθηκε μια πολιτική η οποία ευνοεί τον πολυκερματισμό σε όλα τα επίπεδα. Πολιτική η οποία συνεχίζεται και σήμερα περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Το μεγάλο πρόβλημα είναι με ποιες θέσεις θα προσέλθει η Ελλάδα σε αυτό το διάλογο που εξαγγέλθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να παρθούν μέτρα πολιτικής τα οποία θα βελτιώνουν τα διαρθρωτικά προβλήματα. Δυστυχώς πέρα από μελέτες τις οποίες εκπονούν ιδρύματα και εταιρείες για τους δικούς τους λόγους (και χωρίς μάλιστα να προτείνουν ουσιαστικές λύσεις), δεν υπάρχει απολύτως τίποτε. Η Πολιτεία και οι συντεταγμένοι θεσμοί της απουσιάζουν εκκωφαντικά και περνούν την ώρα τους σε ημερίδες για εναλλακτικές καλλιέργειες και αρωματικά φυτά, αδιαφορώντας για τις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται στο πεδίο της υπαρκτής παραγωγής και μπορεί να φέρουν σε πολύ δύσκολη θέση τους αγρότες και τη γεωργία σε περίοδο βαθύτατης οικονομικής κρίσης.