Αλλά το εκλογικό σώμα αρνείται ακόμη πεισματικά να παραδεχτεί το λάθος του και συνεχίζει να αναζητεί αποδιοπομπαίους τράγους σε Βερολίνο, Βρυξέλλες και Νέα Υόρκη. Ουσιαστικά η πλειοψηφία των Ελλήνων πιστεύει ακράδαντα ότι η δημιουργία πλούτου ωφελεί μόνο τους μεγαλοκαπιταλιστές... κι ότι οι εργαζόμενοι δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από τη μεγέθυνση της οικονομίας. Επίσης πιστεύει ότι μια χώρα ή μια επιχείρηση ή ένα νοικοκυριό μπορεί να δανείζεται αιωνίως όλο και περισσότερο, γιατί σε διαφορετική περίπτωση θα μείνουν απούλητα τα προϊόντα των... δανειστών.
Γι' αυτό, αν και η ελληνική οικονομία κατόρθωσε να έχει λογιστικό πρωτογενές πλεόνασμα, πολλές επιχειρήσεις και νοικοκυριά στην Ελλάδα εξακολουθούν να καταναλώνουν περισσότερα από όσα παράγουν, αυξάνοντας τα χρέη τους. Προσωπικά εκτιμώ ότι ακόμα κι αν διαγραφούν τα “κόκκινα" δάνεια αύριο το βράδυ, μεθαύριο το πρωί δεκάδες υπερχρεωμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα σπεύσουν πάλι να συνάψουν νέα δάνεια γιατί δεν έχουν μάθει τίποτα από την κρίση χρέους και τις επιπτώσεις της. Πολύ φοβάμαι όμως ότι η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, γιατί και οι τράπεζες θα ξαναδώσουν δάνεια σε όσους δεν μπορούν να τα αποπληρώσουν - αφού ούτε οι τραπεζίτες έμαθαν τίποτα από την κρίση χρέους και τις επιπτώσεις τους.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, όταν κυριαρχεί η άποψη πως η δημιουργία πλούτου ωφελεί μόνο τους μεγαλοκαπιταλιστές κι ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι καπιταλιστική ανακάλυψη για την αναδιανομή του πλούτου υπέρ των πλουσίων, είναι μάλλον άσκοπο να συζητάμε για το μέλλον της τραπεζικής πίστης στην Ελλάδα. Είναι προτιμότερο λοιπόν να πιάσουμε την άκρη του νήματος και να ξετυλίξουμε το κουβάρι που οδήγησε την ελληνική οικονομική σκέψη μακριά από την παγκόσμια λογική.
Κατά τη δική μου εκτίμηση, όπως έχω αναλύσει πολλές φορές από αυτήν εδώ τη στήλη, οι ρίζες του παραλόγου βρίσκονται στο υπερκράτος της Δεξιάς που δημιούργησαν στην Ελλάδα οι Δυτικοί για να μη δημιουργηθεί ένα κομμουνιστικό υπερκράτος. Το υπερκράτος της Δεξιάς γιγάντωσε τις κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις με χρήματα από τη Δύση, και αυτές με την σειρά τους παρείχαν στήριξη στους πολιτικούς οι οποίοι διεύρυναν το Δημόσιο και τις δουλειές τους. Ετσι το προνόμιο της οικονομικής ελευθερίας το απολαμβάναν μόνο οι εθνικόφρονες επιχειρηματίες που μεγάλωναν την περιουσία τους προστατευόμενοι από το κράτος της Δεξιάς. Ο πρώτος κύκλος του μετεμφυλιακού κράτους της Δεξιάς έκλεισε με τη Χούντα των συνταγματαρχών που, αν και συνεργάστηκε άψογα με τους εθνικόφρονες επιχειρηματίες, δεν μπόρεσε να κεφαλαιοποιήσει σε πολιτικό επίπεδο τη συνεργασία αυτή.
Η χούντα καταρρέει λοιπόν μετά το προδοτικό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου στην Κύπρο, και ξαφνικά η Ελλάδα γεμίζει αντιστασιακούς που ζητούν πολιτικές ελευθερίες και... ακόμα μεγαλύτερο κράτος. Δεξιοί κι αριστεροί συμφωνούν, μάλιστα, ότι το κράτος πρέπει να εθνικοποιήσει τις χρεοκοπημένες επιχειρήσεις των εθνικοφρόνων που επλήγησαν από την πρώτη πετρελαϊκή κρίση. Την ίδια ώρα, η Δύση συζητούσε ήδη ολοένα και περισσότερο για ανοιχτές κοινωνίες και οικονομίες με λιγότερο κράτος και περισσότερο ανταγωνισμό. Την ώρα όμως που στα δυτικά πανεπιστήμια διάβαζαν Κάρλ Πόπερ, στην Ελλάδα ξεπουλούσε ο… “Οδηγητής”, και οι κνίτες στα αμφιθέατρα υπερασπίζονταν με πάθος το σοβιετικό καθεστώς που θα κατέρρεε μόλις την επόμενη δεκαετία.
Τα χρόνια πέρασαν αλλά οι υπερασπιστές της Σοβιετικής Ενωσης, αν και έφυγαν από το ΚΚΕ, δεν ξεχάσαν ποτέ τη λατρεία τους στο μεγάλο κράτος και τον κεντρικό σχεδιασμό. Τον εφάρμοσαν με μεγάλη... αποτυχία τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, σπαταλώντας ανόητα τα ευρωπαϊκά χρήματα που δίνονταν για τη δημιουργία υγιών επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Την ΚΝΕ αντέγραψαν τόσο η ΟΝΝΕΔ όσο και Νεολαία ΠΑΣΟΚ, στελεχώνοντας με τη σειρά τους τον γραφειοκρατικό μηχανισμό του Δημοσίου και τον κρατικοδίαιτο ιδιωτικο τομέα. Πρόσφατα μάλιστα διαπίστωσα ότι υπάρχουν και αναρχικοί δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι ζητούν μεγαλύτερο κράτος· αλλά μάλλον θα έπρεπε να το είχα υποψιαστεί νωρίτερα, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου δήλωνε πως αισθάνεται αντιεξουσιαστής στην εξουσία.
Ετσι λοιπόν, όταν κατέρρευσε το σοβιετικό καθεστώς, οι Ελληνες κρατιστές διατήρησαν αναμμένη τη φλόγα του μεγάλου κράτους, ενώ οι φιλελεύθερες ιδέες απλώς διασύρονταν από πολιτικούς που μεγάλωναν το κράτος με ρουσφέτια και διορισμούς.
Από εκεί και πέρα, ήταν θέμα χρόνου να ξεσπάσει η οικονομική κρίση και να έρθουν στην εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες που υπερπασπίζονται με πάθος την κρατική οικονομία: Από τη μια μεριά οι υπερασπιστές της Σοβιετικής Ενωσης και από την άλλη η ελληνική εκδοχή της χριστιανοδημοκρατίας ή, αν προτιμάτε, του “Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών”, πιστεύουν πως η δημιουργία πλούτου ωφελεί μόνο τους μεγαλοκαπιταλιστές κι ότι οι εργαζόμενοι δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα από τη μεγέθυνση της οικονομίας.
Από εδώ και πέρα, είναι μόνο θέμα χρόνου η περαιτέρω μείωση του ελληνικού εισοδήματος. Το σοβιετικό αστέρι μάς φωτίζει το δρόμο.
Θανάσης Λαγός
e-mail: lathanasis@yahoo.gr
