Κυριακή, 04 Ιουνίου 2023 12:05

Καταστροφικές οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής

 

Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη

Η κλιματική αλλαγή είναι υπεύθυνη για ένα ευρύ φάσμα καταστροφικών συνεπειών στον πλανήτη γη, οδηγεί ήδη σε κυκλώνες, τυφώνες, πλημμύρες και πυρκαγιές, γεγονότα που προκαλούν σημαντικές απώλειες ζωών ανθρώπων, ζώων και φυτών, μετατόπιση οικισμών, καταστροφή υποδομών και οικονομικές διαταραχές. Καθώς οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται, οι παγετώνες και τα στρώματα πάγου λιώνουν, οδηγώντας σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τεράστια είναι η απειλή για τις παράκτιες κοινότητες. Οι περιοχές με χαμηλό υψόμετρο όπως η Ολλανδία και τα μικρά νησιωτικά έθνη είναι ιδιαίτερα ευάλωτα, με κίνδυνο εκτοπισμού εκατομμυρίων ανθρώπων και απώλεια κατοικήσιμων εδαφών.

Η αλλαγή του κλίματος μπορεί να διαταράξει τα γεωργικά συστήματα μέσω αλλαγών στη θερμοκρασία και στα πρότυπα βροχοπτώσεων με αποτέλεσμα αύξηση των παράσιτων και των ασθενειών σε φυτά. Οι αποδόσεις των καλλιεργειών θα μειωθούν, οδηγώντας σε ελλείψεις τροφίμων, υψηλότερες τιμές και υποσιτισμό, ιδιαίτερα σε ευάλωτες περιοχές με περιορισμένους πόρους και υποδομές.

Η αλλαγή των μοτίβων βροχόπτωσης μπορεί να οδηγήσει και σε αλλαγή της διαθεσιμότητας και της κατανομής του νερού και σε λειψυδρία σε ορισμένες περιοχές. Η ξηρασία μπορεί να εξαντλήσει τους πόρους του γλυκού νερού, επηρεάζοντας τα αποθέματα πόσιμου νερού, τη γεωργία και τις βιομηχανικές δραστηριότητες, οδηγώντας και σε κινδύνους για την υγεία από υδατογενείς ασθένειες.

Η κλιματική αλλαγή και οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορεί να επηρεάσουν την κατανομή και την ένταση των ασθενειών που μεταδίδονται από έντομα και ζώα όπως η ελονοσία, ο δάγκειος πυρετός, η νόσος του Lyme και ο ιός Ζίκα, ιδίως σε περιοχές απροετοίμαστες σε τέτοιες ασθένειες.

Η κλιματική αλλαγή μπορεί να οδηγήσει στην εξαφάνιση πολλών ειδών φυτών και ζώων καθώς αγωνίζονται να προσαρμοστούν στις ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες. Η απώλεια της βιοποικιλότητας θα έχει κλιμακωτές επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, επηρεάζοντας την επικονίαση, τον έλεγχο των φυσικών παρασίτων, τον κύκλο των θρεπτικών ουσιών και τη συνολική σταθερότητα του οικοσυστήματος.

Η κλιματική αλλαγή μπορεί να επιδεινώσει τις υπάρχουσες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες. Η μετατόπιση κοινοτήτων, η έλλειψη πόρων και οι συγκρούσεις λόγω μείωσης των πόρων μπορεί να οδηγήσουν σε κοινωνικές αναταραχές, μετανάστευση, ακόμη και σε περιφερειακές συγκρούσεις. Το οικονομικό κόστος που σχετίζεται με καταστροφές εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος, τα μέτρα προσαρμογής και η ανάγκη για αναβάθμιση των υποδομών μπορεί να επιβαρύνουν τις οικονομίες εμποδίζοντας την ανάπτυξη.

Η σοβαρότητα των δυσμενών συνεπειών και επιπτώσεων μπορεί να διαφέρει από περιοχή σε περιοχή του πλανήτη, όπως στην Ελλάδα, για την οποία ορισμένοι ματαίως ευελπιστούν ότι θα υποκύψει τελευταία. Μόνο η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω στρατηγικών μετριασμού και προσαρμογής σε παγκόσμια κλίμακα μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην ελαχιστοποίηση των καταστροφών και στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου μέλλοντος. Στη Μεσσηνία, όπου ζω και εργάζομαι τα τελευταία 36 χρόνια, οι ήδη ορατές δυσμενείς συνέπειες της κλιματικής αλλαγής επιδεινώνονται δραματικά λόγω της ασύδοτη μόλυνσης των ποταμών (Μαυροζούμενας, Παμίσου, Άρη) από ανεπεξέργαστα λύματα, χρήσης ισχυρών φυτοφαρμάκων στις καλλιέργειες, απουσίας απλών μέτρων πρόληψης πυρκαγιών και αντιμετώπισης πλημμυρών σε αρχαιολογικούς χώρους μείζονος σημασίας, όπως η αρχαία Μεσσήνη και άλλα τινά.